Over liefde en kwaad

“Het is niet het kwaad dat banaal is, maar de motieven achter de kwade handelingen zijn dat vaak wel.” Hannah Arendt maakte zich met haar visie op ‘de banaliteit van het kwaad’ niet erg populair, ook niet bij haar vrienden en vriendinnen. Nochtans waren die héél belangrijk in haar leven. Als grootste denker van de 20^ste eeuw kent het leven van Hannah verschrikkelijke beproevingen. Hannah biedt ze het hoofd door erover na te denken. Zo wordt haar gedachtegoed haar leven, en haar leven haar gedachtegoed.

In de biografie Hannah Arendt, over liefde en kwaad verweeft Ann Heberlein de gebeurtenissen in Hannahs leven met Hannahs visies. Je ziet Hannah schrijven. Je ziet haar zitten in een salon, discussiërend terwijl de asbakken uitpuilen. Je voelt haar steun zoeken bij haar trouwste vriendin als anderen haar hebben laten vallen na haar beschrijving van Adolf Eichmann als een fantasieloze bureaucraat die ‘slechts’ zijn plicht deed.

Het is trouwens niet de eerste keer dat Hannah zich verbaast over de reactie van haar vrienden. “Het probleem is niet wat onze vijanden deden, maar wat onze vrienden deden”. Anne Heberlein herinnert hoe Hannah eigenlijk niet kan geloven dat sommige van haar vrienden in Duitsland meedeinen met het nazisme. Hannah is verontwaardigd over hun bereidheid om “de oneindige verscheidenheid en verschillen van mensen zo te organiseren dat de hele mensheid nog slechts één individu lijkt”.

Hannah en haar moeder ontvluchten Duitsland via de zogenaamde groene grens. In Karlsbad gaan ze in Duitsland de voordeur van een huis binnen om langs de achterdeur in Tsjechoslowakije aan te komen. Vandaar gaat het verder richting Parijs. Hannah is zesentwintig als ze aankomt in de hoofdstad van Frankrijk. Ze ontmoet er haar levenspartner Heinrich Blücher die om politieke redenen eveneens uit Duitsland is gevlucht. In 1940 wordt Hannah echter op transport naar het kamp Gurs gezet terwijl Heinrich elders wordt opgesloten. Als bij wonder ontsnappen ze beiden aan erger. Tijdens hun gevangenschap houdt een fragment uit een dan nog niet gepubliceerd gedicht van Bertold Brecht hen staande:

“Dat het zachte water met de tijd steeds de hardste rotsen overwint.

Hardheid houdt nooit stand tegen een zachte hand.”

In mei 1941 slagen Hannah en Heinrich erin om via Lissabon Europa te verlaten. Hannah en Heinrich vluchten, zoals vandaag nog voor vele vluchtelingen het geval is, “ergens vandaan, niet ergens naartoe”. Ze vluchten om hun leven te behouden, niet omdat ze een nieuw leven willen. Ze hadden een leven, maar ze zijn het kwijtgeraakt. Ze hadden een huis, een taal, een beroep, een familie en een vriendenkring, maar ze hebben dat buiten hun wil om allemaal verloren.

De toekomst van de economie is circulair!

Als je er pal voor staat, zou je het niet zeggen. In Amsterdam-Noord staat een heel modern ogend huis dat volledig uit tweedehands materiaal bestaat. De eigenaar van de woning schuimde het internet af op zoek naar tweedehands materialen die hij leuk vond. Hij grapte zelfs dat hij voor zaken als de gevelsteen, de leien en de ramen steeds naar Brabant had moeten rijden. Waren ze daar dan gevoeliger voor het niet zomaar weggooien van spullen? In ieder geval dacht hij op een mooie dag dat hij genoeg had verzameld. Hij stapte met zijn buit naar een architect en vroeg hem of hij met deze spullen een huis kon bouwen. En zo geschiedde. Zijn huis is een volledig circulair huis. Er werden geen nieuwe grondstoffen voor gebruikt. Alle materialen werden ooit al eens gebruikt en vormen nu een nieuw mooi geheel.

Je zou kunnen zeggen dat dit toch een uitzonderlijk voorbeeld is. Maar dat is het eigenlijk niet. Of toch niet meer. Enkele jaren geleden bracht ik een bezoek aan de gloednieuwe randparking P+R transferium Deutersestraat in ’s-Hertogenbosch: het gebouw kan helemaal gedemonteerd worden! De verschillende onderdelen kunnen hergebruikt worden voor bijvoorbeeld een ander gebouw. Dat is écht vooruitziend.

Overigens zal de stad Leuven vanaf nu, samen met vzw Atelier Circuler, alle stadsgebouwen die gerenoveerd of afgebroken worden, ‘minen’. Dat betekent dat alle waardevolle materialen gerecupereerd worden alvorens een gebouw gerenoveerd of afgebroken wordt. Nadien krijgen de materialen een tweede leven via de Leuvense Materialenbank. De oude schietstand op het militair domein in Heverlee is het eerste stadsgebouw dat ‘gemined’ wordt.

Een extra financieel duwtje voor de Vlaams-Brabantse NGO’s?

De Coronacrisis spaart de ontwikkelingslanden niet. Integendeel. De economieën van de landen in ontwikkeling hangen in vele gevallen af van slechts een paar economische sectoren. Die grote afhankelijkheid van weinig gediversifieerde economieën zorgt ervoor dat ‘de kleine man/vrouw’ in ontwikkelingslanden de gevolgen van de Coronacrisis keihard voelt. Afgelopen week zag ik nog een reportage over hoe woekeraars wereldwijd profiteren van situaties waarin gezinnen plots helemaal zonder inkomen vallen.

Op 13 december 2020 diende ik op de provincieraad van Vlaams-Brabant een vraag in om de fondsenwervingscampagnes van de NGO’s voor ontwikkelingssamenwerking die gevestigd zijn in Vlaams-Brabant of die er een werking hebben, uitzonderlijk met een financiële bonus tegemoet te komen. Bij de aanpassing van het meerjarenplan in november 2020 konden we immers vaststellen dat de investeringen van het provinciebestuur lang niet het vooropgestelde ambitieniveau bereiken: het geld dat is voorzien wordt  verre van aangesproken! We zien dan ook mogelijkheden om de initiatieven van NGO’s voor ontwikkelingssamenwerking die door Corona worden bedreigd, financieel een duwtje in de rug te geven.

‘Dwarsgedachten’

Mijn grootmoeder langs vaderszijde was actief in de gewestleiding van de kajotsters. Monseigneur Jozef Cardijn was haar idool. Vandaag heb ik het op het strand met mijn zoon over enkele ‘Dwarsgedachten’ van Louis Tobback. Mijn zoon is enthousiast over het boek met de gelijknamige titel, in 2019 geschreven door Jan Lippens in gesprek met de voormalige burgervader van Leuven. Wat zou mijn grootmoeder ervan vinden dat haar 18-jarige achterkleinzoon zich aangetrokken voelt door het socialisme van Louis? Zou ze er iets op tegen hebben? Zou haar engagement in de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ) inderdaad geïnspireerd geweest zijn door de strijd tegen het rode gevaar zoals Louis beweert? Zou ‘oma’ écht gedreven geweest zijn om ‘de oprukkende verderfelijke invloed van het socialisme op de arbeidersjeugd in te dijken’?

Van tot waar hij al gelezen heeft, vindt mijn zoon de visie van Louis Tobback op asiel en migratie het interessants: ‘links heeft te weinig tot geen verhaal als het op dat thema aankomt’, stelt hij, ‘in de visie van Tobback kan ik mij wel vinden’. ‘Het is logisch dat we binnen laten wie we nodig hebben’, vervolgt hij, ‘en dat we zorgen voor wie in échte nood verkeert’. ‘De basis van het asiel- en migratiebeleid moet solidariteit zijn. Die realiseren we trouwens ook met goede ontwikkelingssamenwerking. Ik ben het eens met Tobback dat we mensen wereldwijd moeten helpen proces te maken, een proces dat we ook zelf gelopen hebben,  rond bijvoorbeeld betere arbeidsvoorwaarden. Dat is een veel beter recept dan dat alle mensen met slechte loonvoorwaarden naar hier komen.’

Leugens in het halfrond, halve waarheden op de gang!

 

Het geloof in de politiek zoals we die vandaag nog steeds kennen, taant. Moet de politiek wel bedreven worden door beroepsmensen? Zijn zij de beste garantie dat de wil van het volk zal worden behartigd?

In zijn boekje Tegen verkiezingen wijst David Van Reybrouck erop dat de democratie zoals we die vandaag kennen steeds meer in het slop geraakt. Steeds minder mensen gaan stemmen, kiezers worden grilliger in hun keuze en het ledenaantal van politieke partijen loopt dramatisch terug. Van Reybrouck spreekt van een democratisch vermoeidheidssyndroom. Om dit vermoeidheidssyndroom te bestrijden wil hij terugkeren naar het democratisch principe van de loting. Net als ikzelf heeft Van Reybrouck les gekregen van professor Herman Verdin, door ons studenten kortweg ‘Verdin’ genoemd. In zijn boekje herinnert Van Reybrouck hoe Verdin al waarschuwde voor de ‘oligarchisering van onze democratie’: een democratie waar slechts enkelen het écht voor het zeggen hebben. De Atheense burgers zouden zich niet herkend hebben in hoe wij onze democratie vandaag invulling geven. Door een systeem van loting én snelle rotatie was immers minstens 50% van de Atheense burgers boven de dertig jaar ooit zelf raadslid.

“Loting had zo zijn voordelen, ging Verdin op rustige toon verder. Het doel was om de persoonlijke invloed te neutraliseren. In Rome had men zulks niet, met talloze omkoopschandalen tot gevolg. Bovendien waren in Athene functies eenjarig en was men in de regel niet herkiesbaar. Op alle niveaus moesten burgers immers zoveel mogelijk wisselen. Men wilde een zo groot mogelijke groep laten participeren en aldus gelijkheid realiseren. Loting en rotatie zaten werkelijk in het hart van het Atheense democratische systeem.” (David Van Reybrouck, Tegen Verkiezingen, p. 61)

En waarom zouden gedeputeerden niet met een Fiat rijden?

Eén van de punten op de provincieraad van Vlaams-Brabant van afgelopen dinsdag 5 november 2019 ging over de aankoop van nieuwe wagens. Om ervoor te zorgen dat oude dieselwagens vervangen worden door benzinewagens, plug-in hybride wagens of zelfs elektrische voertuigen, besliste de provincieraad dat de provincie toetreedt tot een raamovereenkomst van de Vlaamse overheid voor de operationele lease van personenwagens en lichte vrachtwagens.

Als Groenen onderschrijven we uiteraard het belang om het oude wagenpark te vervangen door nieuwe en schonere voertuigen. Maar in de inleidende tekst bij het besluit over de raamovereenkomst staat dat “jaarlijks 75.000 euro voorzien wordt voor de leasing van directiewagens van de vier gedeputeerden en de provinciegriffier”. Daar moesten wij toch wel even van slikken. Net als collega Louis Tobback trouwens, hoewel die zich ook meteen verontschuldigde met: “waarmee ik niet wil zeggen dat ik bekrompen ben en vind dat de gedeputeerden allemaal in een Fiat moeten rijden”.

75.000 euro maal zes, de termijn van een normale legislatuur, dat zou zomaar liefst even 450.000 euro zijn, enkel en alleen voor de wagens van de gedeputeerden en de provinciegriffier? Bijna een half miljoen euro! Dat is hetzelfde budget waarmee we in de vorige legislatuur alle klimaatprojecten van één begrotingsjaar financierden.

En de provincies…? Ze blijven bestaan!

‘Net als de Vlaamse Overheid zullen gemeenten, steden, intercommunales, OCMW’s, provincie en autonome gemeentebedrijven worden gevraagd dat ze hun broeikasgassen met 40% reduceren in 2030 ten opzichte van 2015’, staat er in het regeerakkoord van Jambon I te lezen. En ook in het kader van de economische ontwikkeling wordt verwezen naar de provincies ‘om met betrokkenheid van regionale sociale partners en stakeholders een strategie uit te werken’. De provincies gelden in het regeerakkoord zelfs als belangrijke actoren voor de ‘efficiëntere inzet van de financiële middelen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO)’.

Waar is de tijd dat gewezen Minister voor Binnenlands Bestuur Liesbeth Homans, vandaag voorzitter van het Vlaams Parlement, van de daken schreeuwde dat ze het provinciale bestuursniveau tot op het bot zou uitkleden? Ik maakte het in 2015 mee dat het provinciale inburgerings-en integratiebeleid ‘uitkantelde’ naar Vlaanderen om er de bevoegdheid te worden van het nieuwe Agentschap Integratie en Inburgering.  Ik was vanop de eerste lijn getuige, ook van het feit dat wat er gebeurde verre van ‘altijd goed’ was. De uitoefening van dezelfde persoonsgebonden bevoegdheden door Vlaanderen bleek in vele gevallen niet efficiënter en niet effectiever.

Maar het kan dus verkeren. De provincies zullen blijven bestaan. Dat heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat de N-VA, behalve in West-Vlaanderen, nu zelf in alle provincies mee bestuurt. Inhoudelijk maakt de aanwezigheid van de N-VA in het bestuur van Vlaams-Brabant trouwens (nog) geen groot verschil. Gedeputeerde Bart Nevens van de N-VA heeft totnogtoe geen verandering gebracht: er zijn nog geen accenten gelegd die wij als Groen al niet hadden gelegd op vlak van klimaat, dierenwelzijn of zelfs Noord-Zuid-samenwerking. Deze gedeputeerde doet vaak en graag heel schamper over de Groene fractie, maar in de feiten lijkt hij het grotendeels eens te zijn met het beleid dat we in het verleden in Vlaams-Brabant op de rails zetten.