‘Net als de Vlaamse Overheid zullen gemeenten, steden, intercommunales, OCMW’s, provincie en autonome gemeentebedrijven worden gevraagd dat ze hun broeikasgassen met 40% reduceren in 2030 ten opzichte van 2015’, staat er in het regeerakkoord van Jambon I te lezen. En ook in het kader van de economische ontwikkeling wordt verwezen naar de provincies ‘om met betrokkenheid van regionale sociale partners en stakeholders een strategie uit te werken’. De provincies gelden in het regeerakkoord zelfs als belangrijke actoren voor de ‘efficiëntere inzet van de financiële middelen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO)’.

Waar is de tijd dat gewezen Minister voor Binnenlands Bestuur Liesbeth Homans, vandaag voorzitter van het Vlaams Parlement, van de daken schreeuwde dat ze het provinciale bestuursniveau tot op het bot zou uitkleden? Ik maakte het in 2015 mee dat het provinciale inburgerings-en integratiebeleid ‘uitkantelde’ naar Vlaanderen om er de bevoegdheid te worden van het nieuwe Agentschap Integratie en Inburgering.  Ik was vanop de eerste lijn getuige, ook van het feit dat wat er gebeurde verre van ‘altijd goed’ was. De uitoefening van dezelfde persoonsgebonden bevoegdheden door Vlaanderen bleek in vele gevallen niet efficiënter en niet effectiever.

Maar het kan dus verkeren. De provincies zullen blijven bestaan. Dat heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat de N-VA, behalve in West-Vlaanderen, nu zelf in alle provincies mee bestuurt. Inhoudelijk maakt de aanwezigheid van de N-VA in het bestuur van Vlaams-Brabant trouwens (nog) geen groot verschil. Gedeputeerde Bart Nevens van de N-VA heeft totnogtoe geen verandering gebracht: er zijn nog geen accenten gelegd die wij als Groen al niet hadden gelegd op vlak van klimaat, dierenwelzijn of zelfs Noord-Zuid-samenwerking. Deze gedeputeerde doet vaak en graag heel schamper over de Groene fractie, maar in de feiten lijkt hij het grotendeels eens te zijn met het beleid dat we in het verleden in Vlaams-Brabant op de rails zetten.

Als gedeputeerde leerde ik alleszins de vele mogelijkheden van het provinciale bestuursniveau goed kennen. Ik ben dus eerder tevreden dat de provincies niet worden afgeschaft. Tegelijk blijf ik overtuigd dat we, zoals we ook in ons boekje ’20 groene doelen voor Vlaams-Brabant’ schreven, de ‘verrommeling’ op het bovenlokaal bestuursniveau moeten aanpakken. Het feit dat vandaag provincies, intercommunales, zorg -en vervoersregio’s naast elkaar aan hetzelfde werken, blijft een jammerlijke zaak.

Ik ben het eens met gouverneur Lodewijk De Witte wanneer hij stelt dat er toch wel sprake is van een ongezonde concurrentie tussen intercommunales en provinciebesturen. Er is nood aan een hervorming die het samenspel tussen de lokale besturen en een streekbestuur op een goede manier uittekent.

De laatste jaren hebben we in het kader van de ‘hervorming van de provincies’ nogal wat voorbeelden gekend die het beleid op een Vlaams niveau ‘centraliseren’. Nochtans is er in de Scandinavische landen -landen die Vlaamse regering toch als voorbeeld bij uitstek neemt- duidelijk een tendens om te ‘decentraliseren’. In dit verband wees gouverneur Lodewijk De Witte er in zijn recentste en meteen ook laatste toespraak voor de provincieraad van Vlaams-Brabant op dat het aandeel van de Belgische lokale besturen in het BBP 7,2% bedraagt. In Finland is dat 21,9% en in Zweden 25,4%. De absolute kroon wordt gespannen door Denemarken met 33,5%.

In Vlaanderen blijft er op het institutionele vlak dus zeker werk aan de winkel. Groen is al langer voorstander van streekbesturen. In een ideale wereld zouden die in de plaats komen van de provinciale besturen enerzijds en de veel minder democratisch gelegitimeerde intercommunales anderzijds. Deze streekbesturen moeten garant staan voor een innovatief beleid op gedecentraliseerd niveau. Want zoveel is zeker. Vernieuwing komt van onderuit. Denk maar aan de Vlaams-Brabantse ‘mammobiel’, of de CO2-calculator voor het basisonderwijs die ook in Vlaams-Brabant het leven zag en nu in heel Vlaanderen beschikbaar zal worden gesteld.