En waarom zouden gedeputeerden niet met een Fiat rijden?

Eén van de punten op de provincieraad van Vlaams-Brabant van afgelopen dinsdag 5 november 2019 ging over de aankoop van nieuwe wagens. Om ervoor te zorgen dat oude dieselwagens vervangen worden door benzinewagens, plug-in hybride wagens of zelfs elektrische voertuigen, besliste de provincieraad dat de provincie toetreedt tot een raamovereenkomst van de Vlaamse overheid voor de operationele lease van personenwagens en lichte vrachtwagens.

Als Groenen onderschrijven we uiteraard het belang om het oude wagenpark te vervangen door nieuwe en schonere voertuigen. Maar in de inleidende tekst bij het besluit over de raamovereenkomst staat dat “jaarlijks 75.000 euro voorzien wordt voor de leasing van directiewagens van de vier gedeputeerden en de provinciegriffier”. Daar moesten wij toch wel even van slikken. Net als collega Louis Tobback trouwens, hoewel die zich ook meteen verontschuldigde met: “waarmee ik niet wil zeggen dat ik bekrompen ben en vind dat de gedeputeerden allemaal in een Fiat moeten rijden”.

75.000 euro maal zes, de termijn van een normale legislatuur, dat zou zomaar liefst even 450.000 euro zijn, enkel en alleen voor de wagens van de gedeputeerden en de provinciegriffier? Bijna een half miljoen euro! Dat is hetzelfde budget waarmee we in de vorige legislatuur alle klimaatprojecten van één begrotingsjaar financierden.

Klimaatbegroting Vlaams-Brabant nog niet voor morgen!

In  2015, toen Groen nog deel utmaakte van de bestuursmeerderheid in Vlaams-Brabant, overtuigden we vriend en vijand om in te stemmen met een plan om Vlaams-Brabant tegen 2040 klimaatneutraal te maken. Om niet in intenties te blijven hangen vertaalden we het klimaatbeleidsplan ook in een klimaatactieprogramma 2016-2019. Dat actieprogramma moet nu opvolging krijgen in een plan 2020-2023, gegeven dat de nieuwe bestuursmeerderheid het door Groen gestarte klimaatbeleid wil verder zetten.

Om de voortgang op vlak van klimaat goed te kunnen meten, stelden wij op de Vlaams-Brabantse provincieraad van 7 mei 2019 de aanname van een klimaatbegroting voor. Die klimaatbegroting wordt in onze visie gekoppeld aan het klimaatactieprogramma. Een klimaatbegroting geeft weer welke financiële middelen nodig zijn om de verschillende doelstellingen en acties van het klimaatactieprogramma te realiseren. Tegelijk wordt ook een prognose of raming gemaakt van de CO₂-besparing die de verschillende doelstellingen en acties uit het klimaatactieprogramma met zich mee brengen. De klimaatbegroting wordt, net zoals de financiële begroting, jaarlijks voorgelegd aan de provincieraad. Zo kan de efficiëntie van genomen klimaatmaatregelen op de voet gevolgd worden door de verkozenen van het volk, en kunnen we ook de effectiviteit ervan in kaart brengen.

We zijn ervan overtuigd dat meten heel belangrijk is. Zo bleek bij  de evaluatie in 2017 van het klimaatactieprogramma 2016-2019 dat we goed op schema zaten, maar ook dat we nog helemaal geen reden tot juichen hebben. In 2015 en 2016 stootten we in Vlaams-Brabant weliswaar 1 % minder CO₂uit dan in het referentiejaar 2011, maar met een uitstoot van respectievelijk 6.076.314 ton en 6.077.053 ton CO₂deden we het in die jaren in Vlaams-Brabant minder goed dan in 2014.

Pleidooi voor een leerlijn klimaat!

Mijn zoon is weer vertrokken om te gaan manifesteren. Zijn vrienden en hij willen zich engageren voor de samenleving, voor het klimaat, voor hun toekomst. Voor scholen is het volgens mij een uitgelezen moment om met leerlingen rond klimaat aan de slag te gaan. Ik denk ook dat we de algemene kennis over klimaat dringend moeten bijspijkeren. Niet alleen om weerwoord te bieden aan mensen die, zoals Hieke Huistra afgelopen maandag in Trouw schreef, ‘misbruik maken van twijfel -het fundament van de wetenschap- om het klimaatprobleem te ontkennen’. Maar ook om tot oplossingen te komen. Een goed inzicht brengt nog altijd de beste antwoorden naar boven.

Onder meer Pieter Boussemaere, docent geschiedenis en klimaat aan de Vives Hogeschool in Brugge, pleitte in het verleden al voor een vak klimaat. Ik ben het met hem eens, of toch min of meer. We moeten in ieder geval vermijden dat we de kennisverwerving over klimaat in het secundair onderwijs alleen overlaten aan ‘Milieuzorg op School’ (MOS). Met alle welgemeende respect voor dit en soortgelijke projecten, maar de klimaatproblematiek gaan we niet oplossen door het onderwerp in de rand van de goede bedoelingen te blijven beschouwen. In oorzaak gaat het klimaatverhaal over bikkelharde sectoren. Het gaat over onze energieconsumptie en ons mobiliteitsgedrag, in antwoord hebben we er alle belang bij dat we fundamenteel ingrijpen op onze ruimtelijke ordening en dat we onze natuur veerkrachtiger maken.

Als een apart vak klimaat niet haalbaar is, dan hebben we in het secundair onderwijs baat bij een vakoverschrijdende leerlijn klimaat. Zo’n leerlijn wordt over verschillende jaren door verschillende vakken ingevuld. Zo brengt de klimaatuitdaging ons ook bij ethische vragen als ‘hoe ver we kunnen gaan in het uitputten van onze aarde?’ Wanneer leerlingen in de les aardrijkskunde de fysische gevolgen van de klimaatverandering bespreken, zouden ze zich in de les godsdienst of moraalwetenschappen best over dit soort vragen kunnen ontfermen. ‘Er is geen planeet B’, scanderen onze kinderen vandaag. Waarom laten we hen dan in de les economie, naast Adam Smith, niet ook systematisch kennis maken met het economisch donutmodel van Kate Raworth? En is het niet nodig dat leerlingen in de les geschiedenis of PAV vernemen dat de gevolgen van de klimaatverandering nu al groter zijn voor hen die er het minst verantwoordelijk voor zijn? Of dat we er de vraag behandelen wat we gaan doen met de miljoenen klimaatvluchtelingen die we tegen 2050 verwachten?

Alle hens aan dek voor het klimaat!

 

Vandaag eindigt de klimaattop 2018 in Katowice. Vandaag besluit de ‘Conference of the Parties’ (COP) haar 24^ste bijeenkomst om binnen het kader van de Verenigde Naties de klimaatverandering in verenigde slagorde aan te pakken. In welke mate de COP24 erin geslaagd is om werkbare regels vast te leggen voor de uitvoering van de afspraken in het Akkoord van Parijs uit 2015 is nog niet helemaal duidelijk. Maar vast staat dat België zich alweer niet van haar meest frisse kant heeft laten zien. Ondanks de vreedzame mars enkele weken geleden van 75.000 mensen voor een doortastend klimaatbeleid, schaarde België zich bijvoorbeeld niet achter de zogenaamde ‘High Ambition Coalition’. Die coalitie van onder meer Nederland, Duitsland, Frankijk, Groot-Brittannië en Italië wil meer maatregelen tegen 2020 om de klimaatverandering te beteugelen, maar België moest verstek laten gaan omdat het Vlaanderen van Joke Schauvlieghe geen akkoord wilde geven.

Het is, op zijn Vlaams gezegd, t-r-i-e-s-t-i-g. Het is triestig hoe weinig ambitieus we zijn. Terwijl we nauwelijks nog tijd hebben om de opwarming tot 1,5°C te beperken ten opzichte van het pre-industriële niveau ontsnapt de klimaatproblematiek maar niet aan haar status van ‘fait divers’. De meeste parlementairen van ons land namen recent een interparlementaire resolutie aan met aanbevelingen voor onze regeringen op vlak van klimaatbeleid, maar die heeft blijkbaar en helaas nog niet veel indruk kunnen maken.

De vraag is hoe we het dan wél gaan doen? Hoe gaan we de CO2-emissies terugdringen tot op een niveau dat ze niet meer schadelijk zijn? Hoe vermijden we dat het broeikaseffect groter wordt en tenslotte niet meer te stoppen zal zijn? Is het misschien inderdaad zinvol om de klimaatverandering, met een duur woord,  te ‘constitutionaliseren’? Moeten we, anders gezegd, de aanpak van de klimaatproblematiek niet in de Grondwet verankeren zodat de urgentie van de zaak eindelijk ernstig zou genomen worden? Hebben we nu niet genoeg tijd verloren? Hebben we niet genoeg geanalyseerd en is het niet de hoogste tijd om de hand aan de ploeg te slaan?

Is er een toekomst voor het ‘Toekomstfonds’?

Vanavond beslist een bijzondere Algemene Vergadering (AV) van de Provinciale Brabantse Energiemaatschappij (PBE) over het lot van het zogenaamde ‘Toekomstfonds’.  Dat fonds zou éénmalig gespijsd worden met 35 miljoen euro en kan door de gemeenten uit het werkingsgebied van PBE worden aangesproken om projecten op vlak van klimaat (energie) en digitale transitie (smart city) te betalen.

Op de gemeenteraad van 24 oktober 2018 van Lubbeek haalde Theo Francken heel fel uit naar de idee van het ’Toekomstfonds’. Hij herhaalde daarbij ook verschillende keren dat  het idee voor dat ‘Toekomstfonds’ van mij en alleen van mij kwam. ‘Het ‘Toekomstfonds’ is een idee van T-i-e  R-o-e-f-s!’

De waarheid is natuurlijk anders, in ieder geval weer veel genuanceerder dan Theo Francken laat uitschijnen.

Op de digitale klimaatkaart delen Vlaams-Brabanders succesvolle projecten om CO2 te besparen.

Vliegen kan uw gezondheid schaden!

Er is wat loos met de luchtkwaliteit in Vlaanderen. Dat is nog duidelijker geworden sinds het VRT-programma Pano een studie van Greenpeace onder de aandacht bracht waaruit blijkt dat de luchtkwaliteit in zes op tien onderzochte Belgische scholen zorgwekkend tot slecht is.

Volgens de Clean Air Unit van het Europees Directoraat-Generaal voor Leefmilieu sterven in de Europese Unie jaarlijks 400.000 mensen vroegtijdig door vervuilde lucht. 23 van de 28 lidstaten overschrijden dan ook de normen voor bijvoorbeeld stikstofoxiden (NOx). In Europa is inzake luchtvervuiling ‘afwijking’ de norm. De kans is daardoor klein dat de Europese Unie (EU) op korte termijn boetes zal opleggen aan de slechte leerlingen van de klas.

Desalniettemin heeft de EU streefdoelen geformuleerd om de luchtverontreiniging een halt toe te roepen. Tegen 2020 wil zij de hoeveelheid fijnstof kleiner dan 2,5 micrometer (PM 2,5) verminderen met 22% op haar grondgebied en tegen 2030 zelfs met 49%. Dit moet uitgaven in de gezondheidszorg doen dalen met 40 tot 140 miljard euro per jaar!

Fijn, fijner, fijnst

De doelstellingen die de EU nastreeft, gaan dus over fijn stof (PM10 en PM 2,5). Maar ultrafijn stof (UFP) is nog een ander paar mouwen. Een mensenhaar is ongeveer 50 micrometer of 0,05 mm dik. Fijn stof is kleiner dan een millimeter, maar ultrafijn stof is kleiner dan 0,0001 mm!

Strandzand is 90 micrometer breed, haar 50 à 70 mircometer en ultrafijn stof (UFP) is kleiner dan 0,1 micrometer

Hoe kleiner het materiaal, des te gevaarlijker. Van ultrafijn stof nemen we aan dat het diep de longen doordringt en zelfs meteen in de bloedbanen terecht komt. Van daaruit gaat het naar ons hart en onze hersenen. De giftigheid ervan is bewezen, maar het is nog niet duidelijk welke ziektes dit ultrafijn stof precies veroorzaakt. Het is wel al duidelijk dat mensen met aandoeningen zoals astma of hartziektes veel gevoeliger zijn voor ultrafijn stof dan gemiddeld. Door de impact op de hersenen kunnen we ervan uitgaan dat ook geestelijke ontwikkelingsstoornissen het gevolg kunnen zijn van ultrafijn stof.

‘This Rare Earth – Stories from Below’!

Het thema van Artefact 2018 is ‘This Rare Earth, Stories from Below’. Centraal staat de vraag welke rol zeldzame aardmetalen (scandium, yttrium en vijftien lanthaniden) spelen in onze huidige samenleving? Hoe worden die aardmetalen ingezet? Wie beheert ze en wie beheerst ze, wie reguleert? Wat betekent hun verbruik voor mens en milieu? Vandaag en in de toekomst?

Ik ben erg blij dat deze vragen door de kunstenaars op Artefact beantwoord worden. Het is goed dat kunstenaars ons helpen bij een debat dat hypercomplex is en dat we eigenlijk nog veel te weinig in de diepte voeren. Zo vereisen bijvoorbeeld permanente magneten in windturbines en elektrische wagens de zeldzame aardmaterialen neodymium en dysprosium. Het spreekt voor zich dat zo’n gegevens een heel nieuw en uitdagend licht op windenergie en alternatieve mobiliteit werpen.

Future Fossil Spaces, Julian Charrière

Het is altijd moeilijk om te vergelijken, maar met deze editie van Artefact voel ik me het heel verbonden. Zo spreekt het werk ‘Future Fossil Spaces’ van Julian Charrière me heel erg aan. Het werk bestaat uit nauwgezet gestapelde zout-bakstenen uit het ‘Salar de Uyini’ (Bolivië) en vraagt onze aandacht voor de snelheid waarmee we eeuwenlang opgebouwde geologische processen vernietigen door ze tegen een ijltempo te ‘consumeren’.

Het is goed dat kunstenaars ons helpen bij een debat dat hypercomplex is en dat we eigenlijk nog veel te weinig in de diepte voeren.

Een CO2-plafond en duidelijke geluidsnormen voor de nationale luchthaven!

De laatste weken heeft de strategische visie 2040 van luchthavenuitbater ‘Brussels Airport Company’ (BAC) de gemoederen in Vlaams-Brabant sterk beroerd. Volgens BAC zal het huidige gebruik van de bestaande start- en landingsbanen in de toekomst niet meer volstaan om te voldoen aan de groeiende vraag om tijdens de piekuren te vertrekken of aan te komen op onze nationale luchthaven. BAC droomt er daarom van de taxiweg langs landingsbaan 25L (of startbaan 07) te verlengen of om de taxiweg én baan 25L samen nog langer maken.

De vraag of de door BAC geambieerde uitbreidingen wel écht nodig zijn, wordt gesteld  . Zijn de alternatieven voor een veronderstelde toename van vliegbewegingen wel voldoende onderzocht? En is het werkelijk zo dat in 2040 mensen nog op eenzelfde manier als vandaag gebruik zullen maken van de luchtvaart? Zullen tegen die datum de technologieën ons niet in staat stellen om, voor eenzelfde economisch resultaat, minstens vele malen minder te vliegen?

Tegen 2040 willen we als provincie Vlaams-Brabant alleszins klimaatneutraal worden. Dat betekent dat we tegen die datum 80-90% minder CO₂ willen uitstoten dan in het referentiejaar 2011. Maar hoe verzoenen we die ambitie met een groeiscenario voor de luchthaven in onze provincie? Bij een meest conservatieve benadering zou een uitbreiding van de luchtvaartactiviteiten de CO₂ -uitstoot van het luchtverkeer met de helft doen toenemen ten opzichte van 2015. De inspanningen die BAC ondertussen doet om de CO₂ -uitstoot als gevolg van haar gebouwen of de mobiliteit van haar personeel te beperken, riskeren hierbij helemaal teniet gedaan te worden.

Eurostadium of Eurostadion: what’s in a name?

Als er één dossier het afgelopen politieke jaar hoog op de agenda heeft gestaan, dan is het wel het Eurostadium (of Eurostadion?). Onlangs zei iemand me dat hij er niets meer van snapt. “Waarover gaat dat Eurostadion eigenlijk?”, “Waarom hebben opeenvolgend twee overheden geen vergunning geleverd voor de realisatie ervan?”, “Waarom zei de gemeente Grimbergen ‘neen’ aan de bouwvergunning en leverde de provincie Vlaams-Brabant vervolgens geen milieuvergunning af?”, “Is er misschien te weinig chauvinisme?”, “Of houden er niet genoeg Belgen van voetbal misschien?”.